অমৃত গোস্বামী
সিদিনা আৰতিবৌৱে কথা প্ৰসঙ্গত মোক কৈছিল–
“তুমি ইটো-সিটো লিখি
থাকা কাৰণেহে কৈছোঁ, এবাৰ আমাৰ ৺বীৰেন মিস্ত্ৰীৰ সোঁৱৰণতো কিবা অলপ লিখিবাচোন৷ আমাৰ ঘৰখনৰ লগত
বীৰেন মিস্ত্ৰীৰ কি যে এক সুসম্পৰ্ক গঢ়ি উঠিছিল, বিশেষকৈ অজিতৰ লগত৷ অজিতে বীৰেন মিস্ত্ৰীক
বৰ ভাল পাইছিল৷ অজিত ইফালে-সিফালে গ’লে বীৰেন মিস্ত্ৰীকো লগতে লৈ যায়৷ মাজে-সময়ে
নিত্য ব্যৱহাৰ্য্য সামগ্ৰীৰ দুই-এপদ বস্তুও মিস্ত্ৰীক কিনি দিছিল৷ অজিতে এবাৰ ভাল জোতা
এযোৰ কিনি তেওঁক উপহাৰ হিচাপে দিয়াৰ কথা মোৰ মনত আছে৷”
আমি হাইস্কুলীয়া
শিক্ষা গ্ৰহণ কৰা ‘দহোটীয়া হাইস্কুল’ত তেতিয়াৰ দিনত বিজ্ঞান/এডভাঞ্চড মেথেম্যেটিক্সৰ
বিকল্প হিচাপে কাৰ্পেণ্ট্ৰি অতিৰিক্ত বিষয় হিচাপে লোৱাৰো সুবিধা আছিল৷ কাৰ্পেণ্ট্ৰি
শিকাইছিল ৺লক্ষী কলিতা ছাৰে৷ তেতিয়া তেনেদৰে স্কুলত কাৰ্পেণ্ট্ৰি শিকোৱাটো মোৰ বোধেৰে
বৰ এটা উচিত কামেই কৰা হৈছিল৷ মোৰ বিবেচনাত কাঠমিস্ত্ৰী সমাজৰ এক অপৰিহাৰ্য আৰু সন্মানীয় বৃত্তিয়াল লোক৷ ইচ্ছা কৰিলেই কোনো এজন
লোক ভাল কাঠমিস্ত্ৰী হ’ব নোৱাৰে৷ ভাল কাঠমিস্ত্ৰী হ’বৰ নিমিত্তে মানুহজনৰ যথেষ্ট একাগ্ৰতা
থকাৰ উপৰিও, মানুহজন শিল্পীসুলভ মনৰ অধিকাৰী হোৱাটো নিতান্তই বাঞ্ছনীয়৷ অন্যহাতে কাঠমিস্ত্ৰী
এজনৰ আয়ো যথেষ্ট ভাল৷ স্বভাৱ-চৰিত্ৰত গণ্ডগোল নাথাকিলে কাঠমিস্ত্ৰী এজনে জীৱনত কেতিয়াও
কাৰো ওচৰত হাত পাতিবলগীয়া নহয়; ভোকত দিন কটাবলগীয়া অৱস্থা এটাৰ সন্মুখীন হ’ব নালাগে৷
মোৰ চাকৰি জীৱনৰ
আৰম্ভণি মিস্ত্ৰী-যোগালী, শিল-বালি, ইটা-চিমেণ্ট,লোহা আদিৰ লগতে, আৰু হয়তো সেইটোৱেই
কাৰণ, সকলো মিস্ত্ৰীকে মোৰ বৰ ভাল লাগে৷ মিস্ত্ৰীক সন্মান কৰোঁ৷
বৰ্তমান মই পঢ়ি
থকা ৺বেনুধৰ শৰ্মাদেৱৰ ‘কংগ্ৰেছৰ কাঁচিয়লি ৰ’দত’ নামৰ গ্ৰন্থখনত ‘খনিকৰ’ আৰু মোৰ মাজুদাদাৰ
টোকা এটাত ‘কাঠমিস্ত্ৰী’, এই শব্দ দুটা অলপতে
পঢ়িবলৈ পাই মোৰ আজি বৌৱে কোৱা আমাৰ বীৰেন মিস্ত্ৰীলৈ মনত পৰি তেওঁৰ বিষয়ে দুআষাৰ
কবলৈ মন গ’ল৷ কিতাপখনত ৺বেনুধৰ শৰ্মাদেৱে শিৱসাগৰৰ সমীপৱৰ্ত্তী চাৰিঙৰ খনিকৰ গাঁওৰ
স্বাধীনতা সংগ্ৰামত জপিয়াই পৰা বিখ্যাত ‘খনিকৰ’ এজনৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল৷ প্ৰকৃততে
বীৰেনমিস্ত্ৰীও আমাৰটো অঞ্চলৰ এজন খনিকৰেই আছিল৷ কি মিহি, নিখুঁত কাঠৰ কাম কৰিব পৰাৰ
দক্ষতা আছিল আমাৰ বীৰেন মিস্ত্ৰীৰ! মই বীৰেন মিস্ত্ৰীৰ কাঠৰ কামতে ‘ডভটেইল জইণ্ট’ৰ
দ্বাৰাই দুডোখৰ কাঠ জোৰা লগোৱা সেইকালৰ নতুন, আধুনিক পদ্ধতিটো প্ৰথম প্ৰত্যক্ষ কৰিছিলোঁ৷
আমাৰ ঘৰৰ কাষৰ চাৰিঙীয়া
গাঁৱৰ (আচলতে আমাৰো ৰাজহ গাওঁ চাৰিঙীয়াই) বৰুৱাচুকৰ ৺বীৰেন বৰুৱা ওৰফে ‘বীৰেন মিস্ত্ৰী’
স্কুলত আমাৰ ডাঙৰ দাদাৰ সহপাঠী আছিল৷ সেই হিচাপে তেখেতে ডাঙৰ দাদাক নামকাঢ়ি মাত-বোল
কৰিব লাগে৷ কিন্তু আমাৰ ঘৰখনৰ লগত তেখেতৰ এনেকুৱা এটা সম্পৰ্ক গঢ়ি উঠিছিল যে তেখেতে
সমবয়সীয়া হ’লেও আমাৰ ডাঙৰদাদাক নামকাঢ়ি
মাতিবলৈ ভাল নাপাইছিল৷ দাদাৰ লগত পোনপটীয়াভাৱে কথাবাৰ্তা নোহোৱা বীৰেন মিস্ত্ৰীয়ে
কাৰোবাৰ আগত দাদাৰ নাম উল্লেখ কৰিবলগীয়া হ’লে, দাদাৰ নামটোৰ পৰিৱৰ্তে, আমাৰ মায়ে দাদাক মতা ‘বৰভাইটী’
নামটোকে কিছু সংক্ষিপ্ত কৰি ‘ভাইটী’ বুলি কৈহে ভাল পাইছিল৷
কাঠৰ কামৰ সমান্তৰালভাৱে
পকামিস্ত্ৰীৰ কামো কৰা বীৰেন মিস্ত্ৰী এজন অমায়িক ভদ্ৰলোক আছিল৷ আমাৰ ডাঙৰ দাদাৰ মুখত
শুনা মতে স্কুলত তেওঁ এজন চোকা বুদ্ধিৰ ছাত্ৰই আছিল৷ তেওঁ দেশ-দুনীয়াৰ খবৰ-বাতৰি ঠিকেই
ৰাখিছিল; আমাৰ ঘৰলৈ আহিলে প্ৰায়েই তেওঁ সেই সময়ত আমাৰ ঘৰত লোৱা অসমীয়া দৈনিক বাতৰি
কাগজখন আমাৰ ভিতৰপকীয়া বাৰণ্ডাখনত বহি সদায় এবাৰ চকু ফুৰাইছিল৷
ঘৰ এটা নতুনকৈ নিৰ্মাণ
কৰাই হওক বা পুৰণি ঘৰ এটাৰ মেৰামতি কৰাটোৱেই হওক, আমাৰ বাবে সেয়া তাহানি মুঠেও সৰু
কথা নাছিল৷ সেইবোৰ কামৰ সময়ত আমি বৰ ব্যতিব্যস্ত হৈ পৰিছিলো৷ ৺বীৰেন মিস্ত্ৰীয়ে আমাক এই জঞ্জলীয়া কামবিলাকত
যথেষ্ট পৰিমাণে সকাহ দিছিল৷ তেওঁ ‘মালপানী’ৰ কাঠৰ গুদামৰ পৰা বাছি বাছি কাঠ কিনি অনাৰ
পৰা, মাৰোৱাৰী পট্টিত থকা ‘খেমচাণ্ড গট্টানী’ৰ দোকানৰ পৰা লোহা-চিমেণ্ট ক্ৰয় কৰাকে
আদি কৰি সমস্তখিনি দায়িত্ব মূৰ পাতি লৈছিল৷ সেইবোৰ কাম তেওঁ বেচ নিৰহ-নিপানীকৈ সামধা
কৰি দিছিল৷ এপাকত আমাৰ ঘৰৰ কোনোবা এজনে মাত্ৰ দোকানত পইছা খিনি দি আহিলেই হৈছিল৷
আমাৰ যোৰহাট, ঢাপকটাৰ
পৈত্ৰিক ঘৰখনৰ প্ৰতিখন দেৱালে, প্ৰতিখন দুৱাৰ-খিৰিকীয়ে, প্ৰতিখন টিনপাতে বীৰেন মিস্ত্ৰীৰ
স্বাক্ষৰ বহন কৰি আছে আৰু সদায়েই থাকিব৷
মোৰ ওপৰৰ দাদা, অজিতৰ
লগত প্ৰকৃততে বীৰেন মিস্ত্ৰীৰ একপ্ৰকাৰৰ ককাই-ভাইৰ সম্বন্ধ গঢ়ি উঠিছিল৷ সেয়েহে অজিত
কোনোবা সম্বন্ধীয় মানুহৰ ঘৰৰ নিমন্ত্ৰণ ৰক্ষা কৰি কোনো বিয়া-বাৰু, আনকি দূৰণি-বতীয়া
বিয়া-বাৰু আদিলৈ গ’লেও ‘বীৰেন বৰুৱা’ক লগত লৈহে গৈছিল৷ তেওঁ আমাৰ ভাগীনী এজনীৰ বিয়ালৈ
বুলি গুৱাহাটীলৈ আৰু খুৰাৰ ল’ৰা দাদাই চাকৰি কৰা বৰহাটৰ ওচৰৰ চাহবাগিচালৈ উপনয়ন উপলক্ষে
যোৱাৰ কথা মোৰ মনত আছে৷
কালক্ৰমত বীৰেন মিস্ত্ৰী আমাৰ সম্পূৰ্ণ ঘৰুৱা মানুহ হৈ পৰিছিল৷ আমাৰ দেউতাই
সজা পুৰণা ঘৰখনৰ ভঙা-সজা-নৱীকৰণ ইত্যাদিৰ সমস্তখিনি কাম বীৰেন মিস্ত্ৰীয়েই কৰাৰ উপৰিও
আমাৰ খুৰাহঁতৰ ঘৰকে আদি কৰি ওচৰৰ তেওঁৰ আন মনে মিলা দুই-এঘৰ মানু্হৰ ঘৰ-দুৱাৰ সজাৰ
কামবোৰো তেঁৱেই কৰিছিল৷
আমাৰ ঘৰখনত অনুষ্ঠিত
হোৱা বিয়া-বাৰুকে আদি কৰি সকলোবিলাক অনুষ্ঠানত বীৰেন মিস্ত্ৰীয়ে বাহিৰা কামবোৰ, অৰ্থাৎ
বাৰী-ঘৰ চাফ-চিকুণ কৰা, ৰভা-পৰলা দিয়া ইত্যাদি কামবোৰ সুন্দৰকৈ তদাৰক কৰিছিল৷
আমাৰ ভতিজা-ভতিজীহঁতে
তেওঁলোকৰ বিভিন্ন আব্দাৰসমূহ সময়মতে পূৰণ কৰা, মেজিভোজৰ দিনা তেওঁলোকৰ লগতে মিলিজুলী
একেলগে উৰুকাৰ নিশাটো উদযাপন কৰা, ‘বীৰেন বৰ্তা’ক আজিও শ্ৰদ্ধা-মৰমেৰে সোঁৱৰে৷
বীৰেন মিস্ত্ৰী
এজন অতি স্বল্পভাষী অন্তৰ্মুখী চৰিত্ৰৰ ব্যক্তি আছিল৷ নিজৰ অভাৱ-অভিযোগ, সুখ-দুখবোৰৰ কথা তেওঁ খুব কমেইহে
আনৰ আগত ব্যক্ত কৰিছিল৷
সন্ধিয়া বেলিকা
আমাৰ ঘৰলৈ প্ৰায়েই এপাক অহা, বীৰেন মিস্ত্ৰীয়ে নিজে কথাবোৰ প্ৰকাশ নকৰিলেও আমাৰ স্বৰ্গীয়া
মাতৃদেৱীয়ে বীৰেন মিস্ত্ৰীৰ মুখখন দেখিয়েই কিন্তু তেওঁৰ অন্তৰখন পঢ়ি পেলাব পাৰিছিল৷
সেইহে, মায়ে কেতিয়াবা কোৱা মনত পৰে–
‘বীৰেনক চাহটোপা
ভালকৈ দিবা, তেওঁৰ মুখখন আজি শুকাই থকা যেন দেখিছোঁ৷”
কেতিয়াবা আকৌ ৰাতিপুৱা
কামলৈ বুলি ওলাই অহা মিস্ত্ৰীক মায়ে সুধিয়েই পেলাইছিল, -
“কি হ’ল বীৰেন?
আহিবলৈ ওলোৱাৰ সময়ত ঘৰত তুমি কিবা কাজিয়া-পেচাল কৰি আহিলা নেকি? তোমাৰ মনটোচোন আজি
বৰ মৰা-মৰা লাগিছে!”
বীৰেন মিস্ত্ৰীকে
আদি কৰি কাঠমিস্ত্ৰী সকলে শুকান একা-বেঁকা কাঠৰ পৰা বাচুলা ৰাণ্ডা, বটালি, কৰত ইত্যাদিৰ
সহায়েৰে আমাৰ দৈনন্দিন জীৱনত প্ৰয়োজনীয় সুন্দৰ সুন্দৰ আঁচবাবসমূহ তৈয়াৰ কৰি উলিয়ায়৷
তেওঁলোকে কঠোৰ পৰিশ্ৰম কৰি, অৰ্থনৈতিক ভাৱে সৱল লোকসকল আৰামত থাকিবৰ নিমিত্তে মনোমোহা
প্ৰাসাদোপম অট্টালিকা সাজি উলিয়ায়৷ আমি তেওঁলোকক সন্মান কৰাটো নিতান্তই প্ৰয়োজনীয়!
আমাৰ মাহঁতকে আদি কৰি আগৰটো প্ৰজন্মৰ লোকসকলে
কিন্তু এই কথাবোৰ ভালদৰে হৃদয়ঙ্গম কৰিব পাৰিছিল, আৰু সেইবাবে তেওঁলোকৰ বাবে সমাজৰ
সকলো শ্ৰেণীৰ লোককে সমান চকুৰে চোৱাটো এটা অলিখিত নিয়মেই আছিল৷
আজিকালিৰ দিনত ধনাঢ্য
লোকে সমাজত অন্ধবিশ্বাসৰ দৰে এটা কথা প্ৰৱৰ্তন কৰাৰ দৰে হৈছে যে ধন-টকা-পইছা থাকিলে
সেই ধন-টকা-পইছাই সকলো কামকাজ স্বয়ংক্ৰিয় ধৰণতে সমাধা কৰে !
লেখকৰ ঠিকনা:
চাৰ্ভে, বেলতলা,
গুৱাহাটী -২৮
ফোন নং - ৯৪৩৫০ ১৪৪৫৫
