অমৃত গোস্বামী
কথাটো বিশেষ একো নহয়, একেবাৰে সাধাৰণ, ঘৰুৱা ধৰণৰ কথা এটাহে৷ কিন্তু চাবলৈ গ’লে একোৱেই নোহোৱা, একেবাৰে সাধাৰণ, ঘৰুৱা ধৰণৰ এই কথাটোতে মই ‘গৰুৰ খোজৰ পানীৰ ডোঙাতে সুবিশাল আকাশৰ প্ৰতিবিম্ব দেখাৰ নিচিনাকৈ আমাৰ জোঁটপোট হেৰোৱা অতীতৰ কিবাকিবি কথা সুঁৱৰিবৰ সুযোগ পাওঁ৷ সেইহে কথাটো আজি লিখিত ৰূপতে সাঁচি সামৰি থওঁ বুলি ভাবিলোঁ৷
পুলিটো ৰুইছিল আমাৰ স্বৰ্গীয় দেউতাই৷ সঁচটো দেৰগাঁৱৰ জেঠাইটিৰ ঘৰৰ৷ কোনোবা এবাৰ দেউতা সদায়েই কপালত বগা চন্দনৰ ফোঁট লোৱা, ফৰকাল ৰঙৰ, শকত-আৱত, ‘গোসাঁনী হেন চেহেৰাৰ, আমাৰ জেঠাইটিৰ ঘৰলৈ যাওঁতে তাৰ পৰা পুলিটো আনি, আমাৰ বাৰীত ৰুইছিল৷
এই গছপুলিটো কিন্তু এলাপেচা গছৰ পুলি নহয় দেই, আমাৰ ঘৰৰ বাদে আমাৰ অঞ্চলৰ কোনোবা দ্বিতীয় এঘৰ মানুহত এইজোপা ফলৰ গছ আমি দেখিবলৈ পোৱাৰ কথা মনত নপৰে৷
কালি অন্যযুগৰ পাতত ‘টেঙা-মিঠা’ নামৰ মোৰ লেখা এটা পঢ়ি ভাগিনী এজনীয়ে কৈছিল :
“মামা, কেতিয়াবা কৰ্জাটেঙাজোপাৰ বিষয়েও লিখিবাচোন৷ পিছফালৰ পুখুৰীটোৰ পাৰত যে আছিল৷ ককা থাকোঁতে খোৱাৰ কথা বৰকৈ মনত পৰে৷ আজিকালি গছজোপা নাই; কাটি পেলালে৷ কৰ্জাটেঙাৰ আচাৰো বিৰাট ভাল লগা হয় নহয়! বহুতে আক’কৰ্জাটেঙা কি, চিনিকে নাপায়৷”
ভাগিনীজনীৰ কথাৰ জেৰ টানি বৌ এগৰাকীয়েও কৈছিল যে তেৱোঁ হেনো প্ৰথম কৰ্জাটেঙা বিয়া হৈ অহাৰ পাছত, আমাৰ ঢাপকটাৰ ঘৰতেহে দেখিবলৈ পাইছিল৷ বিয়াৰ আগতে তেওঁলোক হাতীগড়ৰ ঘৰত থাকোঁতে, বা তাৰো আগতে বাগানৰ ঘৰত থাকোতে কৰ্জাটেঙা দেখাৰ সৌভাগ্য তেওঁৰ হোৱা নাছিল৷
তাহানিৰ কৰ্জাটৈঙা-কচুথোৰ পাতত দিয়াৰ আৰু কৰ্জাটেঙাৰ আচাৰৰ সোৱাদ বৌৱে অটুট হেঁপাহেৰে সুঁৱৰিলে৷
এগৰাকীৰ আকৌ জন্ম, পঢ়া-শুনা সকলোবোৰ শ্বিলঙতে৷ তেওঁৰো হেনো সকলোবিলাক ভালৰো-ভাল থকা, বা পোৱা ‘আমাৰ শ্বিলঙত’ত কৰ্জা-টেঙা দেখাৰ কথা মনত নপৰে ৷ কৰ্জাটেঙা প্ৰথম দেখিলে আমাৰ যোৰহাটৰ বাৰীৰ পিছফালৰ, সেই পুখুৰীটোৰ পাৰত হে৷
আমাৰ ঘৰৰ পিছফালৰ সেইটো পুখুৰীৰ পানী খাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা নহয়; অন্যান্য কামতহে ব্যৱহাৰ হয়৷ সেই পুখুৰীটোৰ একেবাৰে পাৰতে লাগি দুজোপা গছ৷ তাৰে এজোপা কৰ্জাটেঙা আৰু আনজোপা ডালিম৷ আমাৰবোৰ ঠাইত দেখোন ডালিম বৰ ভালকৈ নহয়৷ কিন্তু সৰু সৰু পাতৰ কৰ্জাটেঙাজোপা হ’লে ফলে-ফুলে একেবাৰে জাতিষ্কাৰ আছিল৷
পুখুৰীটোৰ সেইটো পাৰ কিছু খহা অৱস্থাতে আছিল৷ গছজোপা পুখুৰীটোৰ একেবাৰে পাৰতে আৰু গছজোপাৰ ডাল-পাতবোৰ পুখুৰীটোৰ ফাললৈ দোঁ খাই থকাৰ বাবে, কৰ্জাটেঙা ছিঙিবলৈ গৈ, ভৰি পিচলি কোনোবা অকস্মাতে পুখুৰীত পৰাৰ ভয় এটা অনবৰতে আছিলেই৷ সেইটো আশঙ্কাতে বোধহয় দুয়োজোপা গছ এটা সময়ত একেবাৰে কাটি পেলাবলৈকে বাধ্য হৈছিল৷
যি কি নহওক, গছজোপা কাটি পেলালেও কৰ্জাটেঙাজোপাৰ স্মৃতি পিছে আমাৰ মানস পটত সদায় সজীৱ হৈয়ে থাকিল৷
কৰ্জাটেঙা বৰ এজোপা ডাঙৰ গছ নহয়৷ কৰ্জাটেঙা জোপোহা লতা চানেকিয়া গছ৷ মাৰ্চ-এপ্ৰিল মাহত কৰ্জাটেঙাৰ ফুল ফুলে৷ ফুল ফুলা অৱস্থাত কৰ্জাটেঙা গছ দেখিবলৈ বৰ শুৱনি হয়৷ একেবাৰে কেঁচা অৱস্থাত কৰ্জাটেঙা একোটাৰ বৰণ ঘন সেউজীয়া হয়৷ আগষ্ট-ছেপ্টেম্বৰ মাহত কৰ্জাটেঙা পুৰঠ হয়৷ পুৰঠ কৰ্জাটেঙা আকাৰে বৰজামু একোটাৰ সমান হয়৷ আধা পকিলে কৰ্জাটেঙা কোমল ৰঙা-সেউজীয়া হৈ, দেখিবলৈ বৰ সুন্দৰ হৈ পৰে৷ পুৰঠ হোৱা পকা কৰ্জাটেঙাই তেজৰঙা বৰণ লয়৷
পকা কৰ্জাটৈঙা দাইলত দিলে টেঙা হোৱাৰ উপৰিও দাইলখনৰ ৰঙটোও ভাল লগা হয়৷ কৰ্জাটেঙাৰে সুস্বাদু টেঙা-আচাৰ তৈয়াৰ কৰিব পাৰি৷ বৌগৰাকীয়ে কোৱাৰ দৰে কচুথোৰ-কৰ্জাটেঙা-জলকীয়া ইত্যাদি একেলগে কলপাটত দি পিটিকা কৰি খাবলৈ অতি উত্তম৷
কৰ্জাটেঙাৰ আখ্যান ইমানেই৷ কিন্তু আখ্যানটো সামৰাৰ আগতে সাৱধান বাণী এফাঁকি শুনাই যাওঁ৷
–পকা কৰ্জাটেঙাৰ
ৰঙা ৰস ভৰি বা গাত অকণমানো কেতিয়াও পৰিবলৈ দিব নালাগে৷ তেজৰঙা কৰ্জাটেঙাৰ ৰঙা ৰস ভৰিত
পৰি, বাগৰি অহা কোনোবাই দেখিলে, “এওঁৰ ভৰিখনৰ এবকলা গল নহয়!” বুলি মিছাতে আটাহ পাৰি
হাঁঐ-বিঐখন লগাব৷
–
ঠিকনা :
চাৰ্ভে, গুৱাহাটী -৭৮১ ০২৮
ভ্ৰাম্যভাষ : ৯৪৩৫০ ১৪৪৫৫
