অন্যযুগ/


‘ত’ মানে তেজা নহয়, তেজীমলা

 মুনমী দত্ত হাজৰিকা

 

এইটো এটা ৰূপকথা৷ তাহানিতে কানায়ে মহাৰাজক দি পঠোৱা ডালিম পুলিটো ৰাজচৌহদত টিকটিকিয়া ডালিমফুলেৰে উপচি থকাৰো বহু আগৰ৷ কানাইৰ তেজাবাই তেতিয়া গাভৰু হোৱাই নাছিল৷ এলাগী আয়ে কানাই আৰু তেজাক গৰু গাই টানি ফুৰিবলৈ নপঠাইছিল৷ চোতালত মেলি থোৱা কোমল ধান কোৰোনাৰে চপাবলৈও এটাকো নাপাচিছিল৷ লাগীজনী গাঁৱলৈ যোৱা সুযোগতে কানাই আৰু তেজাক আঙুলিৰ পাবত গণিবলৈ শিকাইছিল৷ এৰা গুটি ছিঙি নিজৰ দুহাতৰ মুঠিত ৰাখি লেখিবলৈ দিছিল৷ জুহালৰ ওপৰত শুকাই থকা কলপাতত লিখিবলৈ শিকাইছিল ক খ গপ৷  ওপৰমূৰ নকৰাকৈ তেজাই ঘামি-জামি গণনা কৰিছিল৷ আয়েকৰ মুখৰ হাঁহিটো চাবলৈকে৷ কানাইৰ পিছে ইমানকৈ লাগি থাকিবলৈ ধৈৰ্য নহৈছিল৷ ৰাতিলৈ  মাকে যাতে পঁইতাৰে সৈতে পোৰামাছৰ পিটিকা খাব পাৰে, তাৰ বাবে মাছ এজনী বৰশীৰে তুলিবলৈহে তাৰ বৰকৈ মন গৈছিল৷ পঢ়াৰ সময়ত তাৰ মনটো খেলিমেলি হৈ থকা দেখি  , ,প আদি বৰ্ণমালাৰো বৰ আমোদ লাগিছিল৷ তাৰ লগত অলপ ৰগৰ কৰোঁ বুলিয়ে  গ জাঁপ এটা মাৰি কুঁহিপাতৰ পৰা নামি আহি কানাইৰ সম্মুখ পালেহি৷ তাকে  দেখি ল আৰু পও জঁপিয়াই জঁপিয়াই নামি আহিল৷ কানায়ে তলকিবই নোৱাৰিলে৷ সি গ-হঁতৰ ফালে ভেবা লাগি চাই থাকোঁতেই গ-ই মাত লগালে

 -  কি হে কানাইবৰশী টোপাবলৈ নোযোৱাঁ নেকি? লা আমিও লগত যাম৷ বৰলৰ টোপ চিলাই দিম৷ ৰাতিৰ সাঁজ কিন্তু তোমালোকৰ লগতে খাম৷

 

বেঙা হাঁহি এটা মাৰি কানাই খৰধৰকৈ ওলাল৷ যোৱাৰ আগেয়ে তিনিওজন অতিথিক মাক আৰু তেজাবাইৰ লগত পৰিচয় কৰাই দিলে৷ এলাগী আয়ে যৰে কাম ততে এৰি তিনিওকে থেকেৰাৰ চৰপত দিলে৷ তেজাবায়ে বুকুত গামোচাখন লৈ তিনিও বৰ্ণই খাবলৈ  কচুপাতত  সজাই নিমখ ছটিয়াই কটাহী জামু আনি লাজ লাজকৈ আগ বঢ়াই দিলেহি৷


লাগীজনীৰ ভয়ত আগচোতালত মুকলিকৈ হাঁহি এটাও মাৰি নোপোৱা তেজা আৰু কানাইৰ মনতে বৰ ৰং লাগিল৷ তুলাক মোমায়েকৰ ঘৰ ফুৰাবলৈ বুলি ৰাতিপুৱাই ওলাই যোৱা লাগী আই আজি উভতি নাহে৷ উজনিৰ ফালে দিনচেৰেক থাকিহে ঘৰলৈ ঘূৰি অহাৰ কথা৷ এয়া তুলাৰ মুখেৰে তেজাহঁতে শুনা খবৰ৷ লাগী আই নাথাকিলে দেউতাকেও সিহঁতক বৰকৈ খং-ৰাগ নকৰে৷ আজি ৰাতিলৈ পঁইতা-কৰ্কৰা যি মিলে, দেউতাকেও সিহঁতৰ লগতে খাব৷ তাতে প্ৰথমবাৰৰ বাবে এলাগীৰ ঘৰলৈ অতিথি আহিছে৷ সকলোৱে ফূৰ্তিৰে ৰাতিৰ সাজ একেলগে খাব৷ বাঃ কি যে মজা লাগিব! এলাগী আই আৰু তেজাবায়ে মনৰ উলাহতে ভাগে ভাগে কামত ধৰিলেই ৷ কানাইৰ সৈতে গ, ল আৰু প বৰশী টোপাবলৈ ওলাল৷ বৰশী বাই হোৱাৰ পাছত গ, ল আৰু প-ই কানাইৰ সৈতে গাওঁখনো ফুৰিব৷

 

অহাৰে পৰা জঁপিয়াই ফুৰা অকমানি ল এবাৰ তেজাহঁতৰ পদুলিমুখত থকা মাধবীলতাজোপাৰ দীঘল ঠানি এটাতে জোঁট-পোট লাগি চিৎভোলোঙা খাই পৰিল৷ কানায়ে মৰমতে দৌৰি গৈ কোলালৈ ললে৷ বাকীডোখৰ বাট প-ৰ কোলাত উঠি সিহঁত বৰপুখুৰীৰ ফালে আগ বাঢ়িল৷

 

বৰপুখুৰীটোত তেতিয়া ফুলি থকা পদুম এপাহো নাছিল৷ প-ই আচৰিত হৈ কানাইক ইয়াৰ কাৰণ সুধিলে৷ কেনেকৈনো ফুলিব? তেজীমলাৰ বিৰহত গোটেই গাঁওখন জঁই পৰি আছে৷ পদুমৰ পাহিবোৰে পাততে মুখ গুজি কেৱল উচুপি থাকে৷



তেজীমলাৰ নাম শুনিয়ে ল-ই ভয়তে প-ক  জোৰেৰে সাবটি ধৰিলে৷ তেজীমলাৰ ঢেঁকীয়ে খুন্দা হাতদুখনৰ পৰা বৈ পৰা তেজৰ ডোঙাবোৰ  কল্পনা কৰি প ফেকুৰি উঠিল৷

 

-  এইখনেই নেকি তেজীমলাৰ গাওঁ?

- ওঁ, তেজীমলা তেজাবাইৰ নোওৱা-ধোওৱা সখী আছিল৷ তেতিয়াৰে পৰা তেজাবাইজনী নিমাতী হৈ পৰিল৷ আইৰ চিন্তাও দুগুণে বাঢ়িল৷

কথাবোৰ পাতি পাতি সিহঁত আগ বাঢ়িল৷ বহঁত বুটলি থকা তীখৰক দেখি কানায়ে চিঞৰিলে- মোলৈও এটা থবি৷  

-    চুটিবায়ে পিঠা পুৰিছে৷ খাবলৈ আহিবি৷  -তীখৰৰ নিমন্ত্ৰণ ৷

-    যাম দে৷

কানাই নৰল৷ অতিথিক গোটেইখন গাঁও ফুৰাবলৈ আছে৷ থুলন্তৰ ল-ক কোলাত লৈ খোজ লোৱা প ভাগৰি পৰিল৷ আহঁতজোপাৰ তলতে কিছুপৰ বিশ্ৰাম কৰিবলৈ বহোঁতেই ওপৰত কিবা এক ধপধপনিৰ শব্দ শুনিলে৷

- এয়া চিলনী আই নহয়নে, কানাই? - গ-ই সুধিলে৷

-    হয়৷

-    ইমান দুখত হৈ আছে যে! তেজীমলাৰ দুখতে নেকি?

 

জীয়েকক ৰজাৰ কাৰেঙলৈ পঠোৱাৰপৰা চিলনী আই অকলশৰীয়া হল৷ সেয়ে  অনবৰতে মন মাৰি থাকে৷  জীয়েকৰ ৰাজকাৰেঙত বসতি যদিও মঙলতী বুঢ়ীৰ কোপত, সতিনীহঁতৰ ৰোষত পৰাৰ চিন্তাতে চিলনী আই বিয়াকুল হৈ থাকে৷

 - মোৰ হলে আৰু ফুৰিবলৈ মন নাই, আগুৱাই নাযাওঁ৷ কানাই, এইখন গাঁও আৰু চাবলৈ ইচ্ছা নাই৷

 

গ ঠাইতে বহি পৰিল৷ হেপোটেপোকৈ ল-ক কোলাৰ পৰা নমাই প-ও কাষ চাপি বহিল৷ হঠাৎ কি নো হল! কানায়ে একো বুজিব নোৱাৰি বেঙা হাঁহি এটাৰে তেওঁলোকলৈ চাই থাকিল৷
           

-  দেখিছা নে গাওঁখনত অতবোৰ দুখ ! প্ৰতিজনী নাৰীৰে কেনে নিকৰুণ কাহিনী৷ বিশ্বাস হেৰুওৱাৰ কাহিনী, প্ৰেম হেৰুওৱাৰ কাহিনী... আনকি নাৰীৰে নাৰীৰ প্ৰতি ঈৰ্ষাৰ কতবোৰ ভয়লগা কাহিনী৷ কিমান কাহিনী এই মাটিতে জাহ গৈছে! কত নতুনকৈ জী উঠিবলৈ ৰৈ আছে!ত কিমানজনী এলাগী তিৰি কাহিনী হবলৈ গৈ আছে!

 

প্ৰচণ্ড বিৰক্তি আৰু হতাশাত গ-ই হুমুনিয়াহ এৰিলে৷ প-ৰ দুচকু সেমেকি উঠিল৷ মাথোঁ কলে-
           -      এৰা৷ এই বিষাদৰ ইয়াতেই শেষ হোৱা হলে৷

কথাখিনি নিজকে কোৱাৰ দৰে কৈ পাছৰখিনি  গ-ক উদ্দেশ্যি কলে-

- গাওঁখন নুফুৰিলেও আজিলৈ ইয়াতে থাকোঁ দিয়াঁ৷ কাইলৈ কাউৰী-কুকুৰা মাটিত নৌপৰোঁতেই উভতি যামগৈ৷ আজি এলাগী আয়ে ৰন্ধা ভাতমুঠি খাই যাওঁ৷ আয়েও সন্তোষ পাওক৷


কানাইৰ চকুলৈ তেজাৰ লগত চেংগুটি খেলোঁতে মৰা তেজীমলাৰ শেষ হাঁহিখন মনত পৰিল৷ মনলৈ আহিল লাগী আই নথকাত তুলাৰ চুলিকোছা মেলি ওকণী চোৱা  তেজা বায়েকৰ তুলাৰ খুহুটীয়া কথাত হঁহা গহীন মিচিকিয়া হাঁহিটো৷

 
       - কানাই, এলাগী আয়ে পঢ়িবলৈ ইমানকৈ কিয় কয় জানা? -গ-ৰ আকস্মিক প্ৰশ্নত কানায়ে থতমত খালে৷ একো কব নোৱাৰি সি কাণৰ সতা মোহাৰিলে৷
            

-  পঢ়িলে প্ৰলোভনত পিছলি নপৰে৷ - কানাইৰ কাণৰ কাষলৈ মুখখন আনি গ-ই সৰুকৈ অথচ দৃঢ়তাৰে কলে।

-      জানা কানাই, তোমালোকৰ সাধুকথাৰ দেশখনত নাৰী বৰ দুখত আছে৷ খোজে প্ৰতি কষ্ট পাইছে৷ এই অনাখৰী নাৰীসকলে পঢ়িবলৈ সুবিধা পোৱা হলে তেওঁলোকৰ জীৱন ইমান যন্ত্ৰণাকাতৰ নহলহেঁতেন৷ প্ৰলোভনত পতিয়ন নগলহেঁতেন, মানুহ চিনিলেহেঁতেন আৰু প্ৰতিবাদৰ ভাষা শিকিলেহেঁতেন৷

               

প-ই কৈ গল৷ কাহানিও শুনি নোপোৱা কথাবোৰ বুজি নাপালেও কানায়ে শান্তকৈ বহি শুনি থাকিল৷ ঘটি যোৱাবোৰ অতীত হৈ গল৷ শুধৰাব নোৱাৰি যেতিয়া স্মৃতি হৈয়ে থাকক৷

-   কিন্তু আহিবলগা দিনবোৰ তুমি সলনি কৰিব পাৰিবানে কানাই?

-   ... মই? কেনেকৈ? - বৰশী হাতৰ মুঠিৰ পৰা এৰি কানায়ে তিনিওৰে মুখলৈ চালে৷
               

তাৰ বাবে তুমি পঢ়িব লাগিব৷ তেজাবায়ে পঢ়িব লাগিব৷ তেজাক সাহসী কৰিব লাগিব৷ তুলাৰ দুষ্টামিত সদায়  লাগী আইৰ পৰা কিল খোৱা তেজাক প্ৰতিবাদ কৰিবলৈ সাহ দিব লাগিব তুমি৷ তেজাবাইক বিয়া কৰাবলৈ কোনোবা ৰাজকুমাৰ আহিলেও তুমি মূৰ দাঙি প্ৰশ্ন কৰিব লাগিব –

-    সুখত ৰাখিবনে আমাৰ তেজাবাইক?

-   পাৰিবানে কানাই? কথা দিয়া আমাক৷ আজিৰ পৰা দিন সলনি হবনে ছোৱালীহঁতৰ৷ মুখত চকুলোৰ সলনি হাঁহি থাকিবনে? আজিৰ পৰা বৰ্ণমালা শিকোঁতে ত মানে তেজীমলা নহয়, ত মানে তেজা বুলি পঢ়িব পাৰিবানে?
                

কানাইৰ সৰ্বশৰীৰেদি গৰম বতাহ এছাটি প্ৰৱাহিত হল৷ সেই প্ৰৱাহ দায়িত্ববোধৰ৷ তেজাৰ বাবেপ্ৰতিজনী নাৰীৰ বাবে৷ কানায়ে ডালিমজোপাৰ পৰা পকী ফাটি থকা ডালিমটো ছিঙি তিনিওকে ভাঙি খাবলৈ দিলে আৰু নিজৰ ভাগৰ গুটি এটি তিনিওৰে সম্মুখতে মাটিত পচাই পঢ়িম বুলি কথা দিলে৷

তিনিও বৰ্ণই কানাইৰ পিঠিত থপৰিয়াই  চাব্বাছ দিলে৷ তাৰ পিঠিখন ফৰফৰাই গল৷ চকুদুটাও কিবা এক পোহৰত চমকি উঠিল৷ চকু দুটা ভালকৈ মোহাৰি সি ফটফটীয়াকৈ দেখিবলৈ পালে নাহৰ গুটি পুৰি জলোৱা চাকিৰ পোহৰত জিলিকি থকা লাগী আইৰ খঙাল মুখখন৷

               
  

 

অন্যযুগৰ প্ৰকাশিত সংখ্যাসমূহ